Mới đây, đến thăm nhà bạn, tôi được mời ăn canh ngó môn (ngó của cây khoai môn) nấu với tôm, chợt ngày xưa ùa về, nhưng ngày xưa đó, canh ngó môn chỉ là canh suông. Những ngày “sang trọng” lắm thì có món ngó môn xào mỡ tỏi. Có bữa, mâm cơm toàn ngó môn, lớp xào, lớp nấu canh, vậy đó mà luôn luôn đong đầy hạnh phúc.
Món canh ngó môn nấu tôm khô nhắc tôi nhớ kỷ niệm hơn 30 nămTôi nhớ đó là năm 1988, vừa 8 tuổi nhưng tôi đã biết nấu cơm, biết mỗi chiều đem rổ ra vườn kiếm ốc, kiếm rau “cải thiện”.
Hồi đó, ba má tôi trồng một ruộng khoai môn. Là loại bây giờ người ta vẫn dùng bẹ để muối. Có những hôm, tôi ở ngoài ruộng môn cả buổi chiều, nhổ rất nhiều ngó môn đem về nấu bữa tối. Có khi tôi nhổ được cả bó lớn, đem vào nhà, bắt đầu tước bỏ vỏ, bẻ từng khúc khoảng 2 đốt ngón tay, xong xuôi mới đem cho vào thau nước ngâm với vài hột muối. Kế đến, tôi bóp thật sạch, cho đến lúc không còn thấy nhớt, rồi vắt cho ráo nước.
Hồi đó, không có thịt, tôm như bây giờ, nên tôi nấu canh ngó môn thì chỉ có nước thôi. Để trông nồi canh có vẻ mỡ màng, tôi thường cho vào nồi chút nước mỡ mà má tôi đã thắng trước đó, đập vô củ hành hay củ tỏi, cho ngó môn vô xào, thêm chút muối và bột ngọt rồi đổ nước vô, vậy là có 1 nồi canh ngon lành.
Nếu ăn món ngó môn xào, thì cũng làm y như vậy, nhưng không cho nước và đảo mãi cho đến lúc ngó môn chín, nên chút nước mắm là xong.
Những bữa cơm có canh ngó môn hay ngó môn xào đạm bạc ngày đó, gia đình tôi đều ăn rất ngon miệng. Ba má tôi lúc nào cũng vậy, vừa ăn vừa khen, khen tôi giỏi giang vén khéo, còn nhỏ mà đã đảm đang. Tôi đã sống trong niềm hạnh phúc đó suốt cả những ngày thơ.
Tôi may mắn được ba má, bà nội dạy làm việc nhà từ nhỏ. Bà nội không chỉ dạy cách nấu, bà còn dạy cách phân biệt các loại rau, những cây trong vườn, thứ nào ăn được, thứ nào không, rồi mỗi loại lại có cách nấu khác nhau.
Với ruộng môn sau vườn, nội chỉ cho tôi, nhìn vào lá môn, ở giữa có 1 chấm lớn màu tím, và được trồng ở ruộng thì môn này không ngứa, ngoài việc nhổ ngó về nấu ăn, có thể cắt bẹ đem muối. Còn những cây trông cũng giống vậy, nhưng giữa chiếc lá không có chấm màu tím, và được trồng trên đất khô, lá không xanh bằng, thì tuyệt đối không ăn, nó là khoai sọ, chỉ có thể đào củ về luộc mà thôi.
Ruộng môn sau nhà, ngoài nhổ ngó đem về nấu, thỉnh thoảng tôi vẫn cắt bẹ vào làm món mùng muối, cũng là do nội dạy.
Sau này, ba má tôi dọn đến nơi ở mới, là năm 1990, chúng tôi không có ruộng môn sau nhà nữa, tôi cũng không còn những buổi chiều đi nhổ ngó môn, bữa cơm đã không còn canh ngó môn hay ngó môn xào, nhưng hương vị canh ngó môn ngày nhỏ, thì mãi mãi tôi không bao giờ quên. Ba mươi mấy năm rồi…
Đặng Thu Phong