Soạn bài Lão Hạc | Văn 8 tập 2 Cánh diều

1. Soạn bài Lão Hạc: Chuẩn bị

1.1 Tác giả Nam Cao

a. Cuộc đời

- Nhà văn Nam Cao sinh ngày 29 tháng 10 năm 1915 nhưng trên giấy khai sinh ghi năm 1917 với tên thật là Trần Hữu Trí.

- Nguyên quán của ông là ở làng Đại Hoàng, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.

- Bút danh của ông cũng là tên ghép từ hai chữ trong quê hương là “Nam” trong huyện Nam Sang và “Cao” trong tổng Cao Đà.

b. Thành tựu sáng tác

- Nam Cao không chỉ là một nhà văn, nhà thơ mà còn là một nhà báo và người người chiến sĩ của chiến trường Việt Nam.

- Ông được đánh giá là một tác giả lớn về dòng văn hiện thực trong khoảng thời gian trước cách mạng tháng 8 và là nhà báo kháng chiến khi cách mạng kết thúc.

- Ông chính là nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam trong thế kỷ XX. Tác giả Nam Cao đã đóng góp một lượng lớn tiểu thuyết và truyện ngắn cho kho tàng văn học nước nhà.

1.2 Tác phẩm Lão Hạc

a. Tóm tắt

Lão Hạc đang sống cô độc với chú chó Vàng khi mà giờ đây vợ ông đã mất còn cậu trai duy nhất lại vì đói nghèo không lấy được vợ mà đi làm ở đồn điền cao su xa nhà. Cậu vàng chính là thành viên duy nhất bầu bạn sáng tối với ông nhưng vì quá nghèo đói không đủ ăn mà ông đã phải tính toán bán cậu Vàng đi. Sau khi bán chó, lão Hạc dường như đã tính trước luôn tương lai của mình khi nhờ ông Giáo trông nom nhà cửa và gửi ông số tiền còn lại của mình. Sự khó khăn chồng chất khó khăn khiến cho lão Hạc dần xa cách hàng xóm láng giềng, khiến cho mọi người hiểu nhầm ông. Để rồi ông chọn cách kết thúc cuộc sống của mình, kết thúc đời khổ đau bằng bả chó.

b. Nhân vật và mối quan hệ giữa các nhân vật trong truyện

Mối quan hệ của Lão Hạc với ông Giáo là hàng xóm láng giềng.

c. Đề tài

Đề của tác phẩm là về giai cấp nông dân trong xã hội phong kiến cũ.

d. Ý nghĩa nhan đề

Nhan đề Lão Hạc có thể dễ dàng gợi cho người đọc suy nghĩ về số phận những người nông dân thấp cổ bé họng cũng như sự căm phẫn với chế độ thực dân nửa phong kiến.

>> Xem thêm: Soạn văn 8 Cánh diều

2. Soạn bài Lão Hạc: Đọc hiểu

2.1 Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ […] tôi quý năm quyển sách của tôi…” thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào?

Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ […] tôi quý năm quyển sách của tôi…” đã thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật Ông giáo.

2.2 Đoạn văn này giúp em hiểu thêm được gì về hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc?

Đoạn văn này đã giúp em hiểu về hoàn cảnh của nhân vật Lão Hạc. Ông nghèo khó, vợ thì mất sớm để lại cho ông đứa con trai. Nhưng vì quá đói nghèo mà cậu con trai đã đi làm ở đồn điền cao su không thấy trở lại, chỉ để lại con chó Vàng cho ông bầu bạn.

2.3 Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” thể hiện điều gì?

Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” chính là nỗi nhớ của ông với người con trai xa nhà không thấy ngày trở về. Đây cũng chính là tình cảm của ông dành cho cậu Vàng.

2.4 Chú ý cách Nam Cao miêu tả nhân vật Lão Hạc qua ngoại hình, ngôn ngữ, tâm lý.

Cách nhà văn Nam Cao miêu tả nhân vật Lão Hạc:

Ngoại hình: Mặt lão co rúm, những nếp nhăn trên mặt xô lại, đầu thì ngoẹo sang hẳn một bên cùng với cái miệng móm mém mếu máo như con nít,...
Ngôn ngữ: Rất đời - Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!, Khốn nạn,… Ông giáo ơi!,…
Tâm lý: xót xa đau đớn,...

2.5 Câu nói của lão Hạc “chua chát” ở chỗ nào?

Câu nói của lão Hạc “chua chát” ở chỗ: Tuy thật lòng lão rất yêu thương cậu Vàng nhưng do hoàn cảnh quá khó khăn lão đã phải nhịn đau mà bán cậu Vàng đi. Lão đành tìm cho chính bản thân mình một lý do để che đậy nỗi đau của mình chính là để cậu hóa kiếp khác thành người.

2.6 Chú ý thái độ của ông giáo qua lời nói và hành động.

Qua lời nói và hành động, có thể thấy được ông Giáo có thái độ đồng cảm, chia sẻ và an ủi lão Hạc.

2.7 Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm nào?

Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được những đặc điểm:

Luôn mong ngóng con trai trở về
Yêu thương con mình
Tìm mọi cách để lo lắng cho con trai
Là người có lòng tự trọng cao
Hay suy nghĩ và luôn biết rõ tình cảnh hiện tại của bản thân

2.8 Những từ ngữ nào thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc?

Những từ ngữ thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc: “cắn rơm cắn cỏ”, “ông giáo có nghĩ cái tình tôi già nua tuổi tác mà thương”…

2.9 Chú ý tình cảnh của Lão Hạc.

Lão Hạc ở trong tình cảnh nghèo khó, không có cơm để ăn mà phải ăn khoai, ăn rau hay đào củ chuối ăn sống qua ngày.

2.10 Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với ai?

Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với chính người đọc, cũng như lời độc thoại để độc giả có thể hiểu hơn về vợ mình.

3. Soạn bài Lão Hạc: Trả lời câu hỏi cuối bài

3.1 Câu 1 trang 13 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Tóm tắt truyện Lão Hạc trong khoảng 10 - 15 dòng.

Lão Hạc là một lão nông dân khốn khổ. Dù rất khó khăn, vất vả nhưng ông luôn sống hiền lành, lương thiện và giàu lòng tự trọng. Ông không bao giờ phàn nàn về hoàn cảnh của mình hay làm phiền đến bất cứ ai. Vợ ông mất sớm, con trai ông không đủ tiền lấy vợ nên đã bỏ nhà bỏ xứ đi làm công nhân đồn điền cao su không trở về. Điều này khiến lão Hạc rất buồn. Con trai chỉ để lại cho ông con chó Vàng bầu bạn. Ông chỉ có mỗi cậu con trai nhưng giờ đây anh cũng đi mất rồi, ông không biết con mình sống hay chết như thế nào. Cuộc sống ngày càng khó khăn, căn bệnh đẩy lão Hạc vào ngõ cụt. Dù khó khăn hay ốm đau đến đâu, ông vẫn quyết làm mọi cách để giữ lại mảnh vườn cho con trai. Sau một trận bạo bệnh, ông trở nên kiệt sức, nghèo khó và bất hạnh nên phải bán chú chó Vàng để gửi tiền và mảnh vườn cho ông Giáo giữ hộ.Ông ta lặng lẽ xin hàng xóm bả chó và lựa chọn tự sát bằng chính số bả đó. Cái chết của ông thật khủng khiếp và đau đớn. Nguyên nhân cái chết đau đớn của ông không ai biết được ngoại trừ ông Giáo và người hàng xóm đã cho ông bả.

3.2 Câu 2 trang 13 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Truyện có những nhân vật nào đáng chú ý? Phần (1) và (2) (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?

Những nhân vật đáng chú ý trong tác phẩm là lão Hạc, ông giáo và cậu Vàng.
Phần (1) và (2) (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò giới thiệu phần sau của truyện, dẫn dắt đến hoàn cảnh khó khăn của lão Hạc. Từ đó dẫn đến những điều tồi tệ với lão Hạc trong phần (3) và làm rõ nguyên nhân cái chết đầy đau đớn của ông.

3.3 Câu 3 trang 13 SGK Văn 8/2 Cánh diều

a. Hoàn cảnh lão Hạc trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ai?

- Hoàn cảnh của lão Hạc qua chính lời lão

Nghèo khổ, vợ mất, con trai duy nhất đi đồn điền cao su làm việc
Lão không còn sức đi làm thuê làm mướn như trước sau một trận ốm nặng.

- Hoàn cảnh của lão Hạc qua lời kể của ông giáo

Sống cô đơn một mình chỉ có con chó vàng làm bạn
Lão Hạc đau đớn bán con chó Vàng đi
Lão đã sống rất khổ sở sau khi nhờ ông giáo giữ mảnh vườn và tiền để làm ma chay cho chính mình.

b. Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con chó Vàng. Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?

- Hành động sau khi bán cậu Vàng:

Cố làm ra vui vẻ.
Cười trông như mếu.
Khóc Huhu.

- Tâm trạng sau khi bán cậu Vàng:

Đau đớn dằn vặt.
Cảm thấy tội lỗi khi lừa một con chó.
Chua chát xót thương cho chính số phận của mình.

- Nguyên nhân dẫn đến những hành động và tâm trạng đó:

Sự mâu thuẫn trong chính nhân cách cao đẹp và hành động bán chó.
Lão Hạc luôn coi cậu Vàng là người thân của mình.
Cậu Vàng là sợi dây kết nối, là kỷ niệm cuối cùng mà con trai ông để lại.

c. Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì? Tìm các chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc. Từ các chi tiết đó, em nhận xét gì về nhân vật này?

- Chuẩn bị của lão Hạc trước khi chết:

Gửi ông giáo ba mươi đồng còn lại để giúp làm ma chay nếu lão xảy ra chuyện.
Nhờ ông giáo đứng tên trông nom ba sào vườn, sau này giao lại cho con trai ông.

- Những chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc

“Vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc”
“tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái, nảy lên”
Lão Hạc đã phải chịu sự dày vò đau đớn suốt hai tiếng đồng hồ rồi mới chết.

- Nhận xét của cá nhân em về nhân vật lão Hạc”

Ông là người có số phận bi thảm không lối thoát.
Cái đói cái nghèo đã khiến ông phải bán đi người bạn duy nhất của mình. Tất cả những cơ cực khó khăn trong cuộc đời ập đến khiến ông phải lựa chọn cái chết để giữ lại mảnh vườn cho con trai mình cũng như giữ lại tôn nghiêm của bản thân.
Nhưng dù trong hoàn cảnh như vật ông vẫn luôn giữ được phẩm chất tốt đẹp. Đó là tình yêu con cái, mong muốn để lại những điều tốt đẹp cho con trai mình. Ngoài ra còn là lòng tự trọng cao, quyết không làm phiền đến ai.

3.4 Câu 4 trang 13 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Em có nhận xét gì về nhân vật ông giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm dành cho lão Hạc…)? Chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.

- Hoàn cảnh của ông giáo:

Nghèo khổ, vất vả như lão Hạc
Là hàng xóm thân thiết với lão Hạc

- Suy nghĩ:

Hay suy nghĩ đến số phận của mình rồi đối chiếu với lão Hạc.
Có những góc nhìn cũng như những đánh giá sắc sảo về những câu chuyện lão Hạc kể.
Có những day dứt khi suy tư về nhân thế.

- Tình cảm của ông giáo với lão Hạc:

Có vẻ thờ ơ khi nghe câu chuyện muốn bán chó của lão.
Cảm thông chia sẻ, muốn giúp đỡ.
Khó hiểu khi lão Hạc không muốn nhận sự giúp đỡ của mình.
Thất vọng, đau lòng khi nghe tin lão Hạc xin bả chó.
Tiếc thương cho số phận lão Hạc.

=> Ông giáo có vai trò quan trọng, như là tiếng lòng của chính tác giả khi nói về lão Hạc. Ông còn là người kể chuyện, giúp hoàn cảnh của lão Hạc sáng rõ hơn và câu chuyện trở nên sinh động dễ hiểu hơn.

3.5 Câu 5 trang 13 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945?

Nhà văn Nam Cao xót thương cho số phận thảm thương của những người nông dân sống trong chế độ cũ.
Tác giả trân trọng những vẻ đẹp trong tâm hồn người nông dân dù họ luôn bị cuộc sống vùi dập.
Cũng là sự cảm thông chia sẻ với những ước mơ bình dị mà chính đáng của họ.

3.6 Câu 6 trang 13 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc. Trong đó, em ấn tượng nhất với yếu tố nào? Vì sao?

- Những yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Lão Hạc:

Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật tinh tế, sống động.
Lựa chọn ngôi thứ nhất để tăng tính khách quan cho tác phẩm.
Kết hợp linh hoạt phương pháp tự tự với các phương thức biểu đạt khác.

Trong các yếu tố nghệ thuật trên em ấn tượng nhất với sự khéo léo trong việc khắc họa hình tượng nhân vật. Mỗi nhân vật xuất hiện đều là đại diện cho tầng lớp của họ. Cùng nghèo khó, đói khổ và đau thương không lối thoát. Chính cách xây dựng nhân vật này đã giúp người đọc hiểu thêm về xã hội lúc bấy giờ.

3.7 Câu 7 trang 13 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất đoạn văn nào? Vì sao?

Trong truyện, em thích nhất đoạn văn “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta… không bao giờ ta thương....”Bởi qua đó có thể thấy được triết lý cuộc sống và sự cảm thông của tác giả với những người nông dân, người lao động trong xã hội cũ. Chính bản thân họ đã quá khổ, quá vất vả nên không còn sức xót thương cho người khác.

Hy vọng qua Soạn bài Lão Hạc, Văn 8 tập 2 Cánh diều mà Vuihoc đã giúp các em có cái nhìn khách quan hơn về nhân vật Lão Hạc cũng như xã hội phong kiến thực dân. Vuihoc sẽ cập nhập rất nhiều bài soạn mới, các em hãy thường xuyên theo dõi nhé!